HH. Martelaren van Gorcum kerk - Erasstraat 8

Piękny kościół

Mooie kerk met vriendelijke mensen

De fraaiste kerk van de gemeente loon op zand

Onlangs de begraafplaats bezocht. Sober maar respectvol onderhouden.

Mooie kerk getrouwd in deze kerk.

Was een mooie dienst met mooie zang

Deze kerk, de HH. Martelaren van Gorkum, is de oudste kerk te Kaatsheuvel. De kerk zelf kent een hele geschiedenis, maar de martelaren van Gorkum (overigens niet allemaal afkomstig uit Gorkum) natuurlijk ook. De kerk van den Berndijk (aan de Erasstraat, zoals de HH Martelarenkerk simpel genoemd werd) werd in de jaren 1894-1895 niet als parochiekerk gebouwd, maar als hulpkerk van de parochie Kaatsheuvel. Die parochie telde toen ruim 3300 communicanten en werd bediend door een pastoor met drie kapelaans. Die aan de onthoofding van de heilige Johannes de Doper toegewijde kerk in de Hoofdstraat was te klein, maar niet versleten. Pastoor J.C. de Bont wilde een nieuwe kerk bouwen ‘tegen het oprukkende protestantse geloof’. Vijf protestantse kerken omringden zijn uitgebreide parochie, terwijl er nog een in aanbouw was. Als kerktitel koos hij de Martelaren van Gorcum, omdat zij volhardend waren geweest in hun geloof. De hulpkerk zou onder zijn bewind blijven, maar bediend worden door een van zijn kapelaans. In 1894 kon begonnen worden met de bouw, nadat het jaar tevoren de bouwplannen van architect P.Th. Stornebrink een aantal keren door de bisschop waren afgekeurd: ‘voor 42.500 gulden was wel iets schoners te krijgen’ was een van de bisschoppelijke commentaren. De totale bouwkosten van de kerk bedroegen ruim fl. 57.000,-; deze werden grotendeels betaald door de kerkenkas van de moederparochie. Ongeveer fl. 10.000,- werd bijeengebracht door de pastoor met zijn kapelaans en hun familie en kennissenkring. De neoromaanse kruiskoepelkerk met twee torens werd op 23 april 1895 door pastoor De Bont ingezegend. Er waren 250 zitplaatsen op een communicantental van 500. De kerk is een baksteenbouw met enige natuurstenen sierdelen en bestaat uit een achthoekige koepelruimte voorafgegaan door een driebeukig schip van twee vakken en een dubbeltorengevel. Op de koepel sluit een koortravee aan met lager rechtgesloten koor.. De zijbeuken hebben evenals de nevenkapellen van het koor tweedelige rondboogramen. De lichtbeuken van de het middenschip, de koepel, koortravee en het koor hebben driedelige rondboogramen. De achthoekige koepel heeft transeptachtig aandoende eindwanden voorzien van twee uit een vierkant opgaande achthoekige torentjes die een breed rondboograam flankeren dat bestaat uit twee gedeelde rondboogramen en een rozet. De glaskoepel op het platte gedeelte van de afdekking van de koepelruimte is verdwenen.De beide schiptraveeën worden overwelfd door een stergewelf. Koor en koortravee hebben kruisribgewelven, de overgang tussen beide ruimte-onderdelen wordt gevormd door een schuine wand. De centrale koepelruimte is een achthoek met ongelijke zijden, overwelfd met een stenen stergewelf met ronde sluitring dat gedragen wordt door pijlers en lisenen. De gewelven tussen de bakstenen ribben zijn gepleisterd en voorzien van schilderingen met plantenmotieven. De muurvlakken zijn recentelijk ontdaan van de schilderingen en wit overgeschilderd. In de muurvlakken van de koepelruimte zijn schilderingen van de Martelaren van Gorkum aangebracht door Van Bokhoven en Jonckers. De laatste leverde in 1922 ook de geschilderde kruisweg. Het hoogaltaar (1903) is van J. Custers, de preekstoel en communiebank van Houtermans (1913). In het koor ramen van F. Nicolas (1908). Het object is van algemeen belang. Het heeft cultuur-historische waarde als uitdrukking van de katholieke emancipatie aan het eind van de 19e eeuw. Het heeft architectuur-historische waarde als goed voorbeeld van een neoromaanse kerk met uitzonderlijk vroege centraliserende plattegrond. Het is van belang als typerend voorbeeld van het werk van de architect P. Stornebrink. Het object is ondanks de verwijderde schilderingen en centrale glazen koepel voldoende gaaf bewaard gebleven. De kerk is typologisch zeldzaam en eveneens zeldzaam als overblijfsel uit het oeuvre van de architect. Hij heeft ensemblewaarde vanwege de functionele, bouwkundige en architectonische samenhang met de andere complexonderdelen.

Kerk Kaatsheuvel Dit is toch wel de mooiste en intiemste kerk van Kaatsheuvel.