Melior Bewind & Financiële Coaching - Spoorweg 10

Checklist aangifte inkomstenbelasting voor overledene

Het afwikkelen van de aangifte inkomstenbelasting voor iemand die is overleden, is lastig. Emotioneel en inhoudelijk. Met deze checklist helpen we je op weg met fiscale en administratieve tips.

Wie doet wanneer aangifte?

Voor de aangifte voor iemand die is overleden heb je tot 1 mei van het jaar na overlijden de tijd. De erfgenamen bepalen meestal onderling wie een volmacht krijgt om de financiële zaken af te wikkelen. Dit is meestal ook degene die de aangifte inkomstenbelasting en de aangifte schenkbelasting doet. Als je partner is overleden, dan is het goed om de aangifte tegelijk te doen met je eigen aangifte. Je kunt er dan nog voor kiezen om als fiscale partners gezamenlijk aangifte te doen.

Partners mogen kiezen

In het jaar van overlijden van je partner mag je ervoor kiezen het fiscale partnerschap te laten doorlopen tot en met 31 december. Zo kun je aftrekposten en het vermogen naar keuze verdelen. Dat kan voordeel opleveren, bijvoorbeeld een tariefsvoordeel. Maar het kan ook nadelig uitpakken. Soms loop je er juist een aftrekpost door mis. Dan is kiezen voor fiscaal partnerschap tot de datum van het overlijden misschien slimmer. Dat kan namelijk ook.

Lees ook: Zoek uit of het slim is om het hele jaar als partner te worden gezien

Aangifte moet op papier

Helaas moet je de aangifte van de overledene doen op een papieren F-biljet. Dat ontvang je meestal binnen 3 maanden na het overlijden. Je kunt het ook aanvragen bij de BelastingTelefoon Nabestaanden: 0800 - 235 8354. Ben je partner van de overledene? Dan mag je eigen aangifte digitaal, maar alleen als je ervoor kiest om na het overlijden geen fiscale partners meer te zijn. Als je aangifte wil doen als partners tot het einde van het jaar, moet je voor jezelf een papieren P-biljet aanvragen.

Omdat je geen online aangifte doet in Mijn Belastingdienst of de aangifte-app profiteer je niet van de rekenhulp om de meest gunstige verdeling tussen partners te vinden. Zo loop je al snel veel belastingvoordeel mis bij de verdeling van het vermogen. De Belastingdienst belooft al jaren te werken aan een manier waarop je online aangifte kunt doen na overlijden, maar die komt er maar niet.

Aangifte kan soms ook online

Als je de DigiD van je partner kent, is het soms nog wel mogelijk om in te loggen met jullie beide DigiD’s. In dat geval kun je de digitale aangifte nog wel openen en invullen. Op die manier kun je in het aangifteprogramma uitproberen welke berekening het voordeligst is. Ook behoedt de digitale aangifte je beter voor fouten dan een papieren biljet. Je kunt de online aangifte dan ook gewoon digitaal verzenden.

Volgens de Belastingdienst is dit niet mogelijk, maar daar hoef je je niet door te laten tegenhouden als inloggen nog wel lukt. De Belastingdienst liet aan de Consumentenbond weten dat het niet de bedoeling is dat je het DigiD van een ander gebruikt zonder zijn medewerking. Maar ook dat zij de aangifte van de overledene (en zijn partner) zonder problemen afwikkelt als je hem toch online indient. Wij hebben dat zelf ook meerdere keren ervaren. Dien je de aangifte liever niet in strijd met de instructie van de Belastingdienst online in, dan kun je de digitale aangifte toch gebruiken als model om de papieren aangifte correct en met de optimale verdeling in te vullen.

Inkomstenbelasting voor schenkbelasting

Vaak is het beter om eerst aangifte inkomstenbelasting te doen en pas daarna de aangifte erfbelasting. De inkomstenbelasting die een overledene nog is verschuldigd, verlaagt namelijk de nalatenschap en daarmee de erfbelasting die je moet betalen. Blijkt uit de aangifte dat de overledene recht heeft op een teruggave, dan behoort dat bedrag tot de te verdelen erfenis.

Als je de termijn voor het indienen van de aangifte erfbelasting (8 maanden na het overlijden) niet haalt omdat je nog aangifte inkomstenbelasting moet doen, dan kun je uitstel aangifte erfbelasting aanvragen. Je bent dan wel belastingrente verschuldigd. Dat kost je 4% rente op jaarbasis. Om die rente te voorkomen, kun je een voorlopige aanslag voor de erfbelasting aanvragen.

Vermogen van overledene

Geef het vermogen van de overledene in het jaar van overlijden helemaal aan in de aangifte van de overledene, ongeacht de datum van het overlijden. De peildatum voor box 3 is namelijk 1 januari van het jaar. Er wordt evenveel belasting geheven als bij iemand die het hele jaar in leven is. De erfgenamen geven over dit jaar geen vermogen van de overledene aan in box 3 van hun eigen aangifte inkomstenbelasting. Dat komt in het volgende jaar.

Eigen aangifte inkomstenbelasting

Je aandeel in het vermogen van de overledene moet je als erfgenaam in box 3 aangeven. Dat moet voor het eerst in de aangifte over jaar na het jaar van overlijden.

Erf je als langstlevende echtgenoot/partner alles en heb je daardoor een schuld aan je kinderen of de kinderen van je partner? Dan moet je vanaf de aangifte over het jaar na het overlijden in box 3 alle geërfde zaken aangeven. De schuld aan de kinderen mag je in de aangifte niet aftrekken. De kinderen hoeven hun vordering niet aan te geven.

Erf je niet alleen, maar heb je op 1 januari een aandeel in een onverdeelde erfenis? Bijvoorbeeld samen met je broer(s) en/of zus(sen)? Dan moet je je aandeel in de afzonderlijke zaken daarvan in jouw aangifte aangeven. Ook als je nog geen cent hebt ontvangen. Erf je samen met één andere erfgenaam, dan geef je bijvoorbeeld de helft van de bankrekening bij ‘sparen en beleggen’ en de helft van de waarde van de woning bij uw onroerende zaken.

Je mag daarbij de (geschatte) erfbelasting wel als schuld in box 3 opnemen. Dat heeft soms geen of maar weinig effect, want de eerste €3100 (fiscale partners €6200) aan schulden verminderen de inkomstenbelasting over je vermogen niet. Wij vinden die 'drempel' een oneerlijke regeling in dit geval.

Kosten van het afscheid

Uitvaartkosten In de aangifte inkomstenbelasting zijn uitvaartkosten niet aftrekbaar. Dat zijn ze wel in de aangifte erfbelasting. Misschien verbaast dit je, omdat je wel eens hebt gehoord van een vrijstelling voor de uitvaart. Maar dan gaat het over de vrijstelling in box 3 voor een uitvaartverzekering. Dat betekent dat je de waarde van de uitvaartverzekering zolang je leeft niet hoeft op te geven als belast vermogen. Voorwaarde voor die vrijstelling is dat de waarde van je uitvaartverzekeringen samen onder de €7118 blijft. Dit cijfer geldt in 2019 en wordt jaarlijks iets verhoogd.

Uitvaartverzekering

Na het overlijden hoef je de uitkering van zo’n vrijgestelde uitvaartverzekering ook niet op te geven in de aangifte inkomstenbelasting. Niet in die van de erfgenamen en niet in die van de overledene. De begunstigde moet de uitkering soms wel opgeven in de aangifte erfbelasting, maar als de uitkering gedaan wordt aan de partner leidt dat meestal niet tot erfbelasting. Die heeft namelijk meestal een vrijstelling van ongeveer €660.000.

De WOZ-waarde als je een huis erft

Je betaalt erfbelasting over de WOZ-waarde van de woning(en) die je erft. Als de WOZ-waarde te hoog is vastgesteld, loont bezwaar maken tegen de WOZ-beschikking de moeite. Je kunt als erfgenaam bij de gemeente een nieuwe WOZ-beschikking opvragen en hier vervolgens bezwaar tegen maken.

Als je de waarde in de beschikking €10.000 naar beneden weet te brengen, levert dat de erfgenamen samen een besparing op van maximaal €2000 (bij een erfenis van je ouders of partner) tot €4000 (bij een erfenis van een ander). Je mag kiezen of je in de aangifte erfbelasting de WOZ-waarde opneemt die de gemeente bekend maakt in het jaar van overlijden(met als peildatum 1 januari van het jaar vóór het overlijden), of die van het jaar daarna (met als peildatum 1 januari van het jaar van overlijden).

Lees meer over bezwaar maken tegen de WOZ-waarde

Overledene werkte nog

Keuze bij postuum loon De meeste werknemers hebben op het moment van overlijden nog recht op loon. Zoals het salaris tot de dag van overlijden en vakantietoeslag. Misschien zijn er bijvoorbeeld ook nog wel niet uitbetaalde overwerkuren. Dit alles heet samen ‘postuum loon’. De werkgever betaalt het uit aan de erfgenamen. De erfgenamen mogen kiezen of ze dit postuum loon opvoeren in hun eigen aangifte inkomstenbelasting of in de aangifte inkomstenbelasting van de overledene.

Het is (fiscaal) geen bezwaar als de ene erfgenaam een andere keuze maakt dan de ander. Als in totaal het hele loon maar wordt aangegeven. Als de erfgenamen een verschillende keuze maken maakt dit een eerlijke verrekening onderling wel iets ingewikkelder.

Afweging bij postuum loon

Natuurlijk wil je nu weten op welke manier je het minste belasting betaalt. Meestal voer je daarvoor het loon op in de aangifte van degene(n) met het laagste belastingtarief. Maar niet altijd, want als je het loon opgeeft bij de overledene, moet er vervolgens ook nog erfbelasting over betaald worden. Ten minste als de erfenissen niet bij alle erfgenamen onder de vrijstellingen blijven. Check daarom de regels voor de erfbelastingheffing als de overledene het laagste belastingtarief betaalt. Vergeet als je het loon bij jezelf opgeeft, niet de loonbelasting te verrekenen. Anders betaal je te veel belasting.

Wie echt zeker wil zijn dat hij de optimale keuze maakt, kijkt ook nog naar de gevolgen voor de heffingskortingen bij opvoer in beide aangiften, maar dan wordt het wel een ingewikkeld klusje. En het is niet vaak zo dat dit de uitkomst verandert.

Voorbeeld

Een werkgever keert €4000 aan postuum loon uit aan de erfgenamen: de partner van de overledene en hun drie kinderen. De werkgever houdt daarbij wel €1200 aan loonheffing in: en maakt dus €2800 over. Dan mogen deze 4 erfgenamen in hun aangifte inkomstenbelasting ieder €1000 aan inkomsten aangeven (onder ‘loon uit vroegere dienstbetrekking’) en €300 opvoeren als loonheffing. Voor elke erfgenaam die daar niet voor kiest, moeten deze bedragen worden aangegeven in de aangifte van de overledene onder ‘loon uit tegenwoordige dienstbetrekking’.

Onbelaste overlijdensuitkering

Verwar postuum loon niet met de overlijdensuitkering. Laat een overleden werknemer een partner achter? Dan heeft die recht op een overlijdensuitkering van minstens één maandloon. Had de overledene geen partner maar wel kinderen? Dan krijgen zij de uitkering soms. De overlijdensuitkering is belastingvrij, dus die hoef je niet aan te geven in de aangifte van de overledene en niet in de aangifte van degene die hem ontvangt. De werkgever kan zich verplicht hebben om meer uit te keren dan één maanduitkering. Wordt er meer dan 3 maandlonen uitgekeerd, dan is het meerdere wel belast.

Bron: Consumentenbond Maart 2020