Het Dolhuys - Schotersingel 2

Anton Heijboer legde tijdens zijn opname in PZ Santpoort de basis voor zijn ‘systeem’, een door hem zelf gecreëerd universum, dat de basis vormde voor zijn latere werk en dat hij in de praktijk bracht samen met zijn bruiden in hun nederzetting in Den Ilp.

Heyboer heeft zich nooit kunnen en willen aanpassen aan normale menselijke verhoudingen. Dat was de onontkoombare essentie van zijn bestaan. H. leefde doelbewust leven als een onaangepast,

In 1951 liet H. zich tijdens een crisis vrijwillig opnemen in PZ Santpoort. Daar werd hij zich er van bewust dat onschuld lijden met zich meebracht. De psychiater in Santpoort hield het er op dat H. leed aan een Christuscomplex. Tijdens zijn crises beleefde hij zichzelf als een gekruisigd Christuskind. Hij riep dan de vrouw of het vrouwelijke in zichzelf aan om redding of liever gezegd Maria en haar onbevlekte ontvangenis. De onaangepaste en ongeslachtelijk onschuld die hij van Christus en Maria was de waarde die hij moest verwerkelijken en in stand houden.

Toen hij inzag dat de inrichting hem onvoldoende bescherming kon bieden, verliet H. Santpoort en trok zich voortaan terug in een zelfgecreëerd universum. Kort na zijn vertrek uit Santpoort werkte H. aan zijn boek met als aanhef ‘Dit boek heet verdediging van het onvolgroeide’. Hierin ontwikkelde H. de mythe waarmee hij zijn abnormale leven een zinvolle structuur kon geven, en een systeem om deze mythe beeldend kenbaar te maken. Centraal in dit beeldsysteem staat een meetkundige formule, een teken waarmee H. zichzelf opnieuw had uitgerekend. Met het beeldsyteem maakte hij prenten die gretig aftrek vonden bij verzamelaars en musea. Door zijn succes zagen steeds meer mensen hem niet als gek maar als kunstenaar en werd zijn vreemde gedrag getolereerd.

Bron: J. L. Locher Anton Heyboer