KliniekTwente - DermaTwente - Dermatoloog Ilse Kroft - Dr. Poelsstraat 63B

Hyperhidrosis axillaris is de medische term voor overmatig zweten van de oksels ongeacht de temperatuur. De gemiddelde mens produceert 0,5 tot 2 liter transpiratie per dag. Meestal komt het vanaf kinderleeftijd al voor, maar trekken mensen aan de bel met klachten rond adolescentie leeftijd.

Soorten hyperhidrosis

Primair: Ontstaanswijze onbekend: variatie sympathische component van autonome zenuwstelsel (thermostaat te hoog afgesteld). Kan verergerd worden door emotie, hitte prikkels alsmede door pijn en inspanning, maar kan ook zonder aanwijsbare oorzaak voorkomen. DIt komt vaak familiair voor. Uitlokkende factoren zijn: obesitas (overgewicht), overmatig koffiegebruik, roken, knoflook, alcohol, zoete/zure dranken en spicy kruiden en spanning.

Secundair: Door systemische neuroendocriene ziekten (hyperthyroidie, diabetes mellitus/suikerziekte, pheochromocytoom, jicht), medicatie (zoals morfine, levodopa en anti-oestrogenen, zoals tamoxifen), infecties (TBC, sarcoidose, brucellosis, malaria, endocarditis, HIV), kanker (leukemie, lymfomen, niercelcarcinoom, carcinoid), ruggenmergletsel, peri-menopauze, obesitas of angststoornis. Dus vraag bij anamnese naar: medicatie gebruik, nachtelijke transpiratie, menstruatie/overgang, relatie met angst als oorzaak en andere klachten van systeemziekten, om onderscheid te kunnen maken tussen primair en secundair.

Het typische beeld bij primaire hyperhidrose is lokaal, symmetrisch overmatige transpiratie met als voorkeursplaatsen oksels, handpalmen, voetzolen en soms liezen of het gelaat. Bij secundaire hyperhidrose zweten mensen vaak over het hele lichaam.

Soorten zweetklieren

Eccriene “sudorifere”: Niet geurende zweetklieren, spelen rol bij temperatuur regulatie (vanuit hypothalamus). Deze zweetklieren zitten over het gehele lichaam, maar met name in de handpalmen en voetzolen.

Apocriene “odorifere”: Deze zweetklieren ontwikkel en zich in puberteit. Ze bevinden zich vaak in de oksels, bilnaad en rond de tepels. Dit type zweetklieren produceren geurstoffen en feromonen (signaalgeurstoffen) en spelen een rol bij iemands persoonlijke geur.

Behandelmogelijkheden

Leefstijl:

• Afvallen bij obesitas, stoppen met excessief koffiegebruik, roken, knoflook, alcohol, zoete/zure dranken en spicy kruiden
• Goed wegspoelen zeepresten, wijde kleding, dragen wol/katoen/linnen
• Aluminiumchloride-zeep, deo’s en crème: kortdurend, wisselend effect

Crème:

• Aluminiumzout zorgt voor obstructie van de afvoergangen diep in de dermis
• Start met aluminiumchloride- oplossing 20%
• Instrueer de patiënt om de oplossing of crème gedurende een week voor iedere nacht brengen op de intacte droge huid en de huid de volgende ochtend met water en zeep te wassen.
• Adviseer het te behandelen gebied niet te scheren vanaf 24 uur voor tot 24 uur na behandeling om irritatie te vermijden.
• Let op verkleuren kleding en metalen
• Let op irritatie en jeuk bij aanbrengen op natte huid

Medicatie:

• Eerste keus bij hyperhidrosis van gelaat/romp/buik/ billen/ onderrug/ benen/voeten) of als operatie te groot risico is. Niet graag bij jonge mensen.
• Anticholinergica (oxybutynine): werken krachtiger, maar meer bijwerkingen. Voorzichtig optitreren met regelmatige bloed- en bloeddruk controles. 1-2 dd 2,5mg tot ma 20mg/dag
• Bijwerkingen: droge mond. Verder: obstipatie, misselijkheid, duizeligheid, slaperigheid, hoofdpijn en droge huid, verwardheid, rood gezicht, diarree, braken, urineretentie en droge ogen. Kans op hyperthermie.

Iontoforese:

• De te behandelen huid wordt in water geplaatst waarin een zwakke stroom wordt opgewekt. Hoewel er geen bewijs bestaat omtrent het werkingsmechanisme gaat men ervan uit dat er een tijdelijke blokkade optreedt van de zweetklieruitgang. Dit resulteert in minder zweten. De behandeling is intensief, duurt 20-30 minuten en dient drie tot vijf keer per week te worden herhaald, na enkele weken afbouwen naar 2-3x per week. Het resultaat is zeer wisselend en moet levenslang gedaan worden. Het kan rode geïrriteerde handen geven.
• Geen enkele zorgverzekering vergoed een apparaat, wel behandelingen bij bijv fysio. Apparaat kost tussen 400-800 euro.
• Contra-indicaties: zwangerschap, pacemakers en metalen implantaten.

Botulinum toxine intradermaal (botox):

• Verlamt innervatie eccriene zweetklieren. In de oksels wordt deze methode goed verdragen (25 tot 40 prikjes per oksel). In de handen en voeten is dit echter zeer pijnlijk (vaak narcose/pijnblock door anesthesist vereist), derhalve zijn er weinig klinieken die dit nog uitvoeren. Effecten worden na 2-4 dagen duidelijk en moeten substantieel zijn binnen 2 weken, werkingsduur is 6-7 (NHG: 3-9) maanden, maar wordt steeds minder (3-4 maanden). Bijwerking: spierzwakte handen door lekken naar neuromusculaire overgangen (zelden), pijn, hematomen, irritatie, toename overmatige transpiratie op andere plaatsen. Botulinum toxine is duur (niet vergoed) en is het maximaal zes tot acht maanden werkzaam waarna de behandeling moet worden herhaald (ongeveer twee behandelingen per jaar). Tevens zijn er aanwijzingen dat er resistentie kan ontstaan waardoor het resultaat van de behandeling met botulinum toxine afneemt.

MiraDry: (Niet bij KliniekTwente)

• Alleen voor oksels. Energiegolven schakelen door de huid heen de zweetklieren blijvend uit (energy–> heat–>beschadiging. Door continu cooling system geen schade aan superficial dermis). De huid wordt voor de behandeling plaatselijk verdoofd met lidocaine. Hoeveelheid warmte hangt af van mate van zweten en vetmassa pt. De behandeling duurt ongeveer anderhalf uur. Geen hersteltijd, direct na behandeling: ice-pack en pijnstiller. Effect direct merkbaar. Bij een klein gedeelte van de patiënten met hyperhidrosis niet aanslaat. Helaas is van tevoren niet goed in te schatten bij wie de MiraDry behandeling wel en bij wie deze niet aan zal slaan.
• risico’s: Een verandering van het gevoel van de huid in of rond de oksel: gevolg van de irritatie van een zenuw door de behandeling. Vooral op bij dunne patiënten die minder vetweefsel hebben dat de zenuw helpt te beschermen. Ervaren behandelaars weten het apparaat zo in te stellen dat de kans op klachten kleiner wordt.
• Tijdelijke roodheid en zwelling
• Een blijvende afname van de haargroei in de oksels.
• Spierzwakte (zelden) als gevolg van een tijdelijke of blijvende zenuwirritatie.
• De behandeling is redelijk nieuw in Nederland maar wordt in Amerika al veel langer toegepast. Kosten: 1500, tweede: 1000. Niet vergoed in NL. Er zijn weinig klinieken die dit apparaat hebben.
• Bewijs: Weinig goede onderzoeken naar gedaan. Alle onderzoeken die er zijn, zijn klein en hebben korte follow up. Ze zeggen allemaal wel dat het werkt voor langere tijd (>2 jaar) en minimale bijwerkingen. Tevredenheid van patiënten ligt meestal boven 90%, maar hoeveel zweten precies is afgenomen is onduidelijk (82%?).

Operatief:

• laparoscopische/kijkoperatie net boven d elongen, worden zenuwen doorgebrand, doorgeknipt of geclipt.
• Voor de handen ligt het succes op nagenoeg 100% en voor de oksels op >90%. Handen en oksels zijn vrijwel altijd direct na de operatie droog. Ook de lange termijn resultaten zijn goed. De langste follow up in de literatuur is 16 jaar. Na die tijd waren alle postoperatief droge handen nog steeds droog.
• Bij 20-30% van de patiënten treedt in de eerste maanden na de operatie een soort “rebound”-zweten op (laatste “stuiptrekking” van de zweetklieren), maar dat is na 24 uur weer over.
• Vaak gaan mensen na de operatie fors zweten op andere plekken, b.v. onderarm.
• Complicaties: dus overmatig zweten ofwel compensatoire hyperhidrosis elders op het lichaam. Hier is geen behandeling voor. Komt bij 50-60% van de patiënten voor! Echter vinden veel patiënten (90%) dit opwegen tegen het feit dat ze drogen handen en oksels hebben na de operatie. Verder komt als complicatie het hebben van te droge handen voor. Andere complicaties komen zelden voor (longperforatie etc).