Fort Berchem - Fort Berchem

Uniek element
In de hele regio zijn ongeveer zestig elementen nog heel goed tot redelijk zichtbaar in het landschap, variërend van vestingstadjes tot grote en kleine forten en liniedijken. Van honderden forten en fortjes zijn alleen in de grond nog sporen terug te vinden. De aanwezigheid van zoveel verdedigingswerken uit één bepaalde periode, in zo´n relatief klein gebied (40 bij 80 km), is uniek. Ze bepalen mede de identiteit van de streek en verklaren de ligging van de grens tussen Nederland en België. Voor een totaaloverzicht kun je de kaart op deze website raadplegen.

Werken van aarde
In tegenstelling tot middeleeuwse kastelen, die vooral in natuursteen werden aangelegd, en recentere forten, waar veel baksteen en beton werd gebruikt om grote gebouwen en muren op te richten, worden de Staats-Spaanse Linies gekenmerkt door bouwwerken van aarde. Dit materiaal was in de regio ruim voorhanden, zodat de fortificaties snel en goedkoop konden worden opgeworpen. Op de meeste forten was vroeger ook bebouwing aanwezig. Vaak een houten wachttoren en soms ook wat onderkomens voor soldaten en kruitmagazijnen. Tegenwoordig zijn er geen gebouwen uit die periode meer te bespeuren.

Onder water zetten
De forten werden aangelegd op strategische plaatsen zoals aan de monding van geulen of hoger gelegen wegen en dijken. Zo oefenden zij controle uit over de omgeving. Wanneer de vijand naderde, werden dijken doorgestoken waardoor hele gebieden onder water liepen. Later werd het onder water zetten meer gecontroleerd aangepakt. Ging het er even rustiger aan toe, dan werden de overstroomde gebieden weer ingepolderd. Die opeenvolging van menselijke ingrepen kunt u met een beetje fantasie nog overal in het landschap zien.
Heel wat forten zijn ondertussen ware landschapspareltjes en belangrijke natuurgebieden geworden. De geërodeerde (aangetaste) wallen en grachten vormen een ideale leefomgeving voor heel wat planten en dieren.

Blikvangers

De resten van de Staats-Spaanse Linies bezoeken is een hele ervaring. Op deze website vindt u een selectie van een aantal prominente locaties. Ze vallen op tussen de dijken, grachtjes, kreken, bewoning en stukjes natuur die we terugvinden in het grensoverschrijdende ‘krekengebied’. Laat je vooral niet tegenhouden om ook de andere forten en linies te bezoeken, want er zijn meer locaties die niet werden opgenomen. Voor een totaaloverzicht kunt het kaartoverzicht op de site raadplegen.